Kultuvrralaš doaibmalohpi
Kultuvrralaš doaibmalohpi (Cultural Licence to Operate, CLO) oaivvilda báikkálašservošiid dahje váikkuhusbiire eará joavkkuid dohkkeheami, luohttámuša ja miehtama addima doibmii, mii váikkuha sin kultuvrii, kultuvrras bargamii dahje kulturdorvvolašvuhtii. Kultuvrralaš doaibmalohpi ii vuođđuduva eiseváldemearrádussii, muhto lea eahpevirggálaš ja čálekeahtes ja dattege guovddážis doaimma dohkálašvuođa dáfus. Sáhttá govvidit, ahte dat lea jaskes soahpamuš dahje servoša bistevaš árvvoštallan das, leago doaibma dohkálaš.
Kultuvrralaš doaibmalohpi ii leat bissovaš dilli, muhto dat šaddá doibmiid ja servošiid gaskasaš bistevaš vuorrováikkuhusas. Dat sáhttá nanosmuvvat dahje hedjonit luohttámuša, vásihuvvon vuoiggalašvuođa ja dan mielde, vásihago searvvuš ahte doaimmas lea ávki vai vahát. Doahpaga ruohttasat leat ruvke- ja luondduriggodatindustriijas (sosiálalaš doaibmalohpi, Social Licence to Operate, SLO), muhto dat lea heivehuvvon maiddái mátkeealáhussii.
Kultuvrralaš doaibmalohpi lea álo kontekstii čanolaš: dat šaddá dihto áigái, báikái ja servošii laktáseaddji diliin. Sámemátkeealáhusas dát oaivvilda, ahte dohkkeheami addin sáhttet leat máŋggat sierra oassebealit – árbevirolaš ealáhusaiguin bargi olbmot, kulturárbbi hálddašeaddjit ja servoša institušuvnnalaš ovddasteaddjit. Kultuvrralaš doaibmalohpi doaibmá sihke geavada dohkkeheami mihttárin ja gaskaoapmin, mii nanne luohttámuša ja kultuvrralaš iešhálddašeami.
Kultuvrralaš doaibmalohpi lea lohpi, man kultuvrra hálddašeaddjit addet iežaset kultuvrralaš sisdoaluid, olggosaddimiid, báikkiid dahje árbevirolaš dieđu geavaheapmái ja ovdanbuktimii. Dat vuođđuduvvá kultuvrra oamasteaddjiid vuoigatvuhtii mearridit, mo sin árbi adnojuvvo ávkin, ja dat sáhttá guoskat sihke ávnnaslaš ja ávnnahis elemeanttaid.
Dán oktavuođas kultuvrralaš doaibmalohpi oaivvilda dohkkeheami, man sámeservoša lea addán, ja luohttámuša dakkár doibmii, mii sáhttá váikkuhit sámekultuvrii (mielde maid sámegielat, árbevirolaš ealáhusat dahje ealli kulturduovdda). Kultuvrralaš doaibmalohpi vuođđuduvvá gudnejahttimii, rabas ságastallamii ja ovttasbargui.
Sámemátkeealáhusas kultuvrralaš doaibmalohpi gáibida mátkeealáhusdoaimma nana vuorrováikkuhusa ja ovttasbarggu sámeservošiin, seammás sihkkarastit ahte dat lea seamma linnjás sámi árvvuiguin, kulturárbbiin ja árbevirolaš dieđuin (ärbivuáválâš tiätu, äʹrbbvuõđlaž teâtt, perinteinen tieto).
Kultuvrralaš doaibmalohpi nanne mátkeealáhusa vásttolašvuođa ja ehtalaš suvdilvuođa, ovddalgihtii eastada kultuvrralaš čádjidahttima ja doarju sámekultuvrra eallinfámu.
Geahča maiddái
sámemátkeealáhusa etihkalaš rávvagat, eamiálbmotturisma, govven, kulturdorvvolašvuohta, ruoktoráffi, ealli kulturduovdda, etihkalaš suvdilvuohta, ruovttudárbu, vásttolaš sámi turisma, kultuvrralaš suvdilvuohta, kultuvrralaš guoddinnákca, eakti dieđu juohkin, sosiálalaš doaibmalohpi, sámekultuvra, vuhtiiváldin, heterogenalašvuohta, eaktivuohta, kultuvrralaš identitehtasuoládeapmi, kultuvrralaš oamasteapmi, hutkojuvvon árbevierut, luoikkahuvvon árbevierut, stereotypiija, primitiivvalažžan botnjan, eksotiseren, zotifikašuvdna, objeaktan dahkan, rekvisihtta
Liŋka sámemátkeealáhusa ehtalaš rávvagiidda Vásttolaš ja etihkalaččat suvdilis sámi turismmaealáhusa doaibmanprinsihpat
Liŋka vásttolaš mátkkálačča galledeaddjiid rávvagiidda: Sámemátkeealáhusa dieđut ja dáiddut – vásttolaš mátkeealáhus sámiid ruovttuguovllus