Várugâsvuotâprinsiip

Várugâsvuotâprinsiip lii tooimâ stivrejeijee aalmugijkoskâsii já aalmuglii pirâsrievti koskâsâš prinsiip (EU-rievtist muuneeld rahttâttâm prinsiip, SEUT 191 artikkâl), mon tárguttâssân lii estiđ já kepidiđ minimin hááituid pirrâsân, tiervâsvuotân já kulttuurláid árvoid jo ovdil ko hááitui suijâohtâvuođâid, tuotânálásâšvuođâ tâi styeresvuođâ lii puáhtám tuođâštiđ tievâslii tieđâlii visesvuođáin.

Várugâsvuotâprinsiip lii muuneeld estee kenigâsvuotâ já munedeijee riiskâihaldâšem, mast epivisesvuotân lohtâseijee riiskah váldojeh vuotân miärádâstohâmist. Epivisesvuotâ ij uážu jođettiđ toimâhánnáávuotân, peic kenigit estiđ hááituid jo muuneeld. Prinsiip tuárju eettisávt kilelis já ovdâsvástádâslii mađhâšemtooimâ eromâšávt talle, ko tooimâ kuhesáigásijd já čoggâšuvvee vaikuttâsâid iä vala tuubdâ. Taan ohtâvuođâst tot uáivild meid kulttuurlij vuoigâdvuođâi syeje já tom, ete tooimâ vuáváámist já lopeprosesijn visásmittojeh sämmilij vuoigâdvuođah já iäláttâsâi jotkuuvâšvuotâ.

Eromâšávt sämmilij päikkikuávlust tuáimee mađhâšemirâttâs uáinust várugâsvuotâprinsiip uáivild tom, ete tooimâ vuáváámist já lopeprosesijn visásmittoo sämmilij vuoigâdvuođâi já ärbivuáválij iäláttâsâi jotkuuvâšvuotâ. Irâttâs kalga árvuštâllâđ tooimâs máhđulijd riiskâid peic pirrâs já ekonomia te meid kulttuurlij já sosiaallij vaikuttâsâi uáinust. Taat puáhtá uáivildiđ ovdâmerkkân kiäinui soijim, tábáhtusâi äigimudo tâi palvâlusâi siskáldâs hammim muuneeld, vâi hááituh iä šoodâ.

Mađhâšeijee uáinust várugâsvuotâprinsiip uáivild tom, ete sämmilij päikkikuávlust mađhâšeijee tooimâ stivree várugâsvuotâ, sämikulttuur já ellee kulttuurenâduv kunnijâttem já huámmášumán väldim, ovdâmerkkân tienuuvt, ete sun ij moonâ herkis kuávluid, nuávdit páihálijd ravvuid já taha valjiimijd, moh tuárjuh luándu já kulttuur kyeddimnaavcâ.

Várugâsvuotâprinsiip puáhtá vaattâđ eereeb iärrás, ete:

• tuáimeeh kalgeh árvuštâllâđ peic pirâslijd já tiervâsvuođâlijd te meid kulttuurlijd já sosiaallijd riiskâid, eromâšávt sämmilij päikkikuávlust.
• jis lii epivises, te kalga velttiđ tooimâid, moh pyehtih merhâšitteht hiäjusmittiđ sämikulttuur tâi ton hárjuttem iävtuid.