Skip to main content

Kultuvrra hálddašeaddjit

Kultuvrra hálddašeaddjin gohčoduvvojit olbmot dahje servošat, geain lea nana ja bistevaš čanastat dihto kultuvrii ja dasa gullevaš dihtui, dáidduide, árvvuide, árbevieruide ja vieruide. Kultuvrra hálddašeaddjiin lea vuoigatvuohta meroštallat, mo sin kultuvrra ávnnaslaš ja ávnnahis sisdoalut, ihtagat ja árbi geavahuvvo ja ovdanbukto. Sii bajásdollet, ovddidit ja gaskkustit iežaset kultuvrra ovddos guvlui iežaset árgga ja servoša eallima bokte.

Dán oktavuođas kultuvrra hálddašeaddjiin oaivvildit olbmuid, bearrašiid, sogaid ja sámeservošiid, geain lea vuoigatvuohta hálddašit, geavahit ja mearridit iežaset kultuvrra ávnnaslaš ja ávnnahis kulturárbbis. Daidda vuoigatvuođaide gullá árbevirolaš diehtu (ärbivuáválâš tiätu, äʹrbbvuõđlaž teâtt, perinteinen tieto), mii gokčá buolvvas nubbái sirdásan luonddu ihtagiidda, jahkodatjohtui ja árbevirolaš ealáhusaide gullevaš dieđuid ja dáidduid. Dasa lassin vuoigatvuođaide gullet ee. duojit (tyeji, tuejj), sámegielat. dáidda, musihkka, muitalusat ja kultuvrralaš eará albmanusat.

Sámemátkeealáhusas kultuvrra hálddašeaddjit leat guovddáš mearrideaddjit, go mátkeealáhusdoaibma guoská sin kultuvrra, árbbi dahje dasa gullevaš árbevirolaš dieđu ja ealli kulturduovdaga, gos kultuvrrain bargat. Kultuvrralaš sisdoalu geavaheapmi gáibida áššáigullevaš lobi kultuvrra hálddašeaddjiin ja sosiálalaš doaibmalobi (Social Licence to Operate) prinsihpa čuovvuma, vai kultuvrra ovdanbuktit albma ja rivttes oktavuođas, seammás garvit boasttuvuođaid, boasttoipmárdusaid ja kultuvrralaš oamážastima (cultural appropriation).

Daningo sápmelaččat gullet vehádatsajádagat eamiálbmogiid jovkui go veardida váldokultuvrii ja mearrádusdahkama hálddašeaddji institušuvnnaide, váldegaskavuođat váikkuhit mearkkašahtti láhkai sin vejolašvuođaide oažžut iežaset jiena gullot. Dán dilis kulturtulkkaid rolla lea erenomáš dehálaš: sii sáhttet doaibmat gaskkusteaddjin ja šaldehuksejeaddjin sápmelaččaid ja váldokultuvrra gaskkas, dahkat oinnolažžan sápmelaččaid iežaset vuolggasajiid ja nannet kultuvrra hálddašeaddjiid mearridanválddi. Kulturtulka lea kulturdieđu ja -árvvuid gaskkusteaddji, guhte veahkeha dásset váldestelledemiid ja ovddidit kultuvrralaččat suvdilis vuorrováikkuhusa. Kulturtulkkaid rolla lea erenomáš mearkkašahtti dain kultuvrrain, mat lea nuppástuvvamin dahje olgguldas deattu vuolde ja vehádatsajádagas váldokultuvrra ektui. Kulturtulkkat leat dávjá maiddái kultuvrra hálddašeaddjit. Vásttolaš ja ehtalaččat suvdilis sámemátkeealáhusdoallit doibmet dehálaš sajádagas iežaset kultuvrra kulturtulkan ja eakti dieđu gaskkusteaddjin.