Immateriálavuoigatvuođat

Immateriálavuoigatvuođat oaivvildit kreatiiva barggu bohtosiidda ja eará ávnnahis opmodahkii guoski vuoigatvuođaid, maid suddje láhkaásaheapmi. Dat juhkkojit dábálaččat dahkkivuoigatvuođaide, lagasvuoigatvuođaide ja industriijalaš vuoigatvuođaide, maidda gullet ovdamearkan gálvomearkkat, pateanttat ja mállevuoigatvuođat. Dahkkivuoigatvuođat dorvvastit čálalaš ja dáiddalaš bargguid geavahusa, go fas lagasvuoigatvuođat addet suoji earret eará ovdanbukti dáiddáriid ovdanbuktiimiide ja jietnabáttiid buvttadeaddjiide.

Sámekultuvrras immateriálavuoigatvuođat gullet maiddái ávnnahis kulturárbbi, dego árbevirolaš dieđu (ärbivuáválâš tiätu, äʹrbbvuõđlaž teâtt, perinteinen tieto), duodjeminstariid, giela, musihka ja eará kulturolggosaddimiid suodjái. Riikkaidgaskasaččat eamiálbmogiid immateriálavuoigatvuođaid guoski ON:id eamiálbmogiid vuoigatvuođaid julggaštus (UNDRIP), Máilmmi vuoiŋŋalaš opmodaga organisašuvdna (WIPO) bargu ja ILO oktasašsoahpamuš nr 169 deattuhit searvvušlaš oamasteami ja friija, dihtui vuođđuduvvi ovdamiehtama (FPIC) prinsihpaid.

Ovdamearkkat immateriálavuoigatvuođaid loavkideamis leat:

• luođi dahje muhtun eará árbevirolaš lávlaga kopieren, bádden ja geavaheapmi almmá artistta ja servoša lobi haga
• duoji (tyeji, tuejj, saamenkäsityö) minstariid kopieren ja vuovdin almmá lobi haga
• árbevirolaš muitalusa geavaheapmi gávppálaš buktagis almmá kultuvrra hálddašeaddjiid miehtama haga.

Dán oktavuođas immateriálavuoigatvuođaid gudnejahttin mearkkaša dan, ahte ávnnahis kulturárbbi geavaheapmi gáibida áššáigullevaš sosiálalaš ja kultuvrralaš doaibmanlobi ja ahte vuoigatvuođaid dovdat ja dohkkehit olles servoša opmodahkan. Ná sihkkarastit kultuvrralaš bistevašvuođa seailuma ja ovddalgihtii eastadit kultuvrra oamážastima.