Luonnim

Luonnim uáivild pasâttâsâi, tiiŋgâi tâi eres materiaal, mii ij kulluu luándun, kyeđđim, kočâttem tâi levâttem pirrâsân. Tot toovât roskáávuođâ, enâduv fastom, makkumvuođâ kiäppánem tâi hááitu luándun, elleid já ulmuid. Luonnim puáhtá leđe tátulâš tâi huolâttesvuođâ tovâttem, já tot lii kieldum pasâttâslaavâst, oorniglaavâst já rikoslaavâst. Jo uccáá luonniimist puáhtá meridiđ rikkomsááhu. Luonnim čuávumušah ulâtteh esteetlii hááitust ellei lammâšuumân, miirhâi já lastikij karttâmân raavâdkuálusân sehe torvolâšvuođâ hiäjusmitmân.

Sämmilij päikkikuávlust luonnim kuoskât meid sämmilij kulttuurân, árvoid já iäláttâssáid. Roskeh pyehtih vahâgittiđ puásuituálu, kuálástem, miäcástem já nuurrâm – ärbivuáválijd iäláttâsâid, moh láá ain sämmilijd merhâšittee áigápuáđu já identiteet käldeeh. Lasseen luonnim puáhtá hiäjusmittiđ kulttuurlávt merhâšittee paaihij áárvu sehe sämikulttuur jotkuuvâšvuođâ hinnáid:

• Javrijd já juvváid kuođđum lastik tâi viermipitáh pyehtih vahâgittiđ kuolijd já ucediđ salâsijd, hiäjusmitmáin ärbivuáválii kuálástem jotkuuvâšvuođâ.
• Kuáttumenâmáid pááccám roskeh pyehtih tovâttiđ poccuid lammâšuumijd tâi puácuvuođâid, hiäjusmitmáin puásuituálu hinnáid.
• Kulttuurlávt merhâšittee já pase soojij luonnim tâi pilledem luávkká siärváduv áárvuid já ärbivuovijd hiäjusmitmáin kulttuur sirdum puáttee suhâpuolváid.

Luonnim tuástum lii tehálâš uási ovdâsvástádâslii já eettisávt kilelis maađhâšmist sehe luándu, kulttuur já páihálâšsiärváduv kunnijâttem já huámmášumán väldim.

• puoh pasâttâsâid kalga tuálvuđ meddâl luándust já ellee kulttuurenâduvâst, maiden ij uážu kyeđđiđ tuáhásis peic ruuskijd kalga tuálvuđ toid väridum roskeliitijd tâi -soojijd.
• pirrâs ij koolgâ kuormiđ pasâttâsâiguin, ige luándu pirrâjotteem koolgâ hettiđ háitulij amnâsijguin.
• luonnim sämikuávluin luávkkáá meid kulttuurlijd áárvuid já ärbivuáválijd eennâmkevttimvuovijd.