Vaarčõsvuõttvuâđđjuurd
Vaarčõsvuõttvuâđđjuurd lij toiʹmmjummuž ohjjeei meeraikõskksaž da meersaž pirrõsvuõiggâz kõskksâjjsaž vuâđđjuurd (EU-vuõiggsest õuddǩiõʹtte vaʹrrjõõttmõõžžâst vuâđđjuurd, SEUT 191 artikla), koonn jurddjen lij cõggâd da minimâʹstted hääitaid pirrõʹsse, tiõrvâsvuõʹtte da kulttuursaž äärvaid juʹn õuʹddel ǥu hääitai mäinnõhttvuõđ, tuõđlaaǥǥanvuõtt leʹbe šorradvuõtt lij vuõittum čuäʹjted tiudd tiõđlaž snäätnasvuõđin.
Vaarčõsvuõttvuâđđjuurd lij õõudpeäʹlnn cõggi õõlǥtõs da õudldõʹstti riskkvaaldšummuž, koʹst pannaainâsvuõʹtte kuulli riiskid vääʹldet lokku tuʹmmstõktuâjast. Pannaainâsvuõtt ij vuäǯǯ viikkâd tååimteʹmesvuõʹtte, tõn sâjja õõlǥted cõggâd hääitaid juʹn õuddǩiõʹtte. Vuâđđjuurd tuärjjad eettlânji ǩeâllʼjeei da vaʹstteemvuõđlaž turismmtååim aainâs teʹl, ǥu tååim kuʹǩesäiggsaž da kumulatiivlaž vaaiktõõzzid jeät veâl tobddu. Tän õhttvuõđâst tõt miârkkšââvv še kulttuurlaž vuõiggâdvuõđi sueʹj da tõn, što tååim plaanmest da lååʹpp-proseeʹssin ainsmââʹttet säʹmmlai vuõiggâdvuõđid da jieʹllemvuõʹjji juätkkjemvuõđ.
Aainâs säʹmmlai dommvuuʹdest toiʹmmjeei turismmpõrggâz čõõʹlmi vaarčõsvuõttvuâđđjuurd miârkkšââvv tõn, što tååim plaanmest da lååʹpp-proseeʹssin ainsmââʹttet säʹmmlai vuõiggâdvuõđi da äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvuõʹjji juätkkjemvuõđ. Põõrǥâs âlgg ärvvtõõllâd toiʹmmjummšes vueiʹtlvaž riiskid ij tåʹlǩ pirrõõzz da tällõõzz peäʹlest leša kulttuurlaž da sosiaalʼlaž vaaiktõõzzi ǩiõččmest še. Tät vuäitt miârkkšõõvvâd õuddmiârkkân ǩeäinai sõõʹji, šõddmõõžži äiʹǧǧpoodd leʹbe kääzzkõõzzi siiskõõzz teevvmõõžž õõudpeäʹlnn, što hääit jie šõõdd.
Turiist čõõʹlmi vaarčõsvuõttvuâđđjuurd miârkkšââvv tõn, što säʹmmlai dommvuuʹdest jiiʹjjes toiʹmmjummuž ohjjad vaarčõsvuõtt, sääʹmkulttuur da jieʹlli kulttuurkueʹstelm ciistvuõtt da lokku välddmõš, õuddmiârkkân vieʹlteeʹl rââʹžžes vuuʹdid, jääʹǩǩteeʹl pääiklaž vuäppõõzzid da tuejjeeʹl vaʹlljummšid, kookk tuärjjee luâđ da kulttuur ǩiõrddâmvuõđ.
Vaarčõsvuõttvuâđđjuurd vuäitt õudlded jeeʹrab mieʹldd, što:
- toiʹmmjeei âʹlǧǧe ärvvtõõllâd nuʹtt pirrõõzzlaž da tiõrvâsvuõđlaž ǥu kulttuursaž da sosiaalʼlaž riiskid, aainâs säʹmmlai dommvuuʹdest.
- pannaainâsvuõđ vueʹlnn âlgg vieʹltted tååimaid, kookk vuäiʹtte miârkteeinalla rââʹžžeed sääʹmkulttuur leʹbe tõn harjjtummuž õudldõõzzid.
Ǩiõčč še
sámeturismma etihkalaš rávvagat, arggpirrõs, aarktlaž pirrõs, põrtträäuh, jieʹlli kulttuurkueʹstelm, eettlaž ǩeâllʼjemvuõđ, vaʹstteemvuõđlaž sääʹmturismm, vuõigg teâđ juâkkmõš, äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvueʹjj, dommtarbb, õutstõs, õutstõõzz priimmʼmõš, sosiaalʼlaž tåimmlååʹpp, sääʹmkulttuur, lokku välddmõš, puäʒʒ, puõccui põõltõõllmõš, luõvâs pieʹnne, palggâmrääuh, jokkreddrääuh
Liŋkk sääʹmturiism eettlaž vuäppõʹsse Vasttõõzzlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei sääʹm-maatkčummuž toiʹmmjemvuâđđjurddi
Liŋkk vaʹstteemvuõđlaž turiist jooʹttivuäppõʹsse: Sääʹmturiism teâđ da tääid – vaʹstteemvuõđlaž turismm säʹmmlai dommvuuʹdest
Liŋkk eettlaž ǩeâllʼjemvuõđ animaatiooʹje: Obbväʹlddsaž ǩeâllʼjemvuõtt
Liŋkk pirrõsministeria dokumentta Ajatuksia varovaisuusperiaatteesta (2023)