Roskkummuš

Roskkummuš miârkkšââvv paaʒʒtõõzzi, kaauʹni leʹbe luõttu kuulteʹmes jeeʹres aunnâz kuâđđmõõžž, kõškkmõõžž leʹbe liâvtummuž pirrõʹsse. Tõt šõõddat čoorǥteʹmesvuõđ, kueʹstelm rååttmõõžž, ruäʹssvõsvuõđ occnummuž leʹbe hääit luõttu, jieʹllʼjid da oummuid. Roskkummuš vuäitt leeʹd tuejjuum jääutai leʹbe huõlteʹmesvuõđâst, da tõt lij ǩiõlddum paaʒʒtõslääʹjjest, järjstõslääʹjjest da reäkkõslääʹjjest. Juʹn occnjaž roskkummšest vueiʹtet mieʹrreed reäkkõs-sääkk. Roskkummuž seuʹrrjõõzz vuälla esteettlaž hääitast jieʹllʼji lammšõõvvmõõžžid, suuʹlmi da plastiikki jouddmõʹšše poorrâmraiddu di staanvuõđ vaarummša.

Säʹmmlai dommvuuʹdest roskkummuš  kuõskat še sääʹm kulttuur, äärvaid da jieʹllemvuõʹjjid. Roosk vuäiʹtte häittad puäʒʒhååid, kueʹllšeellmõõžž, meäccstummuž di uussmõõžž da noorrmõõžž – äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvuõʹjjid, kookk lie õinn säʹmmlaid miârkteei piʹrǧǧeem da identiteeʹtt kääiv. Lââʹssen roskkummuš vuäitt rââššeed kulttuursânji miârkteei paaiʹǩi äärv di sääʹmkulttuur juätkjemvuõđ õudldõõzzid:

• Jääuʹrid da jooǥǥid kuõđđum plastikk leʹbe säiʹmmkuuʹsǩ vuäiʹtte päʹrtteed kuõʹlid da uuʹcceed šilli, rââššeeʹl äʹrbbvuõđlaž ǩueʹlstummuž juätkkjemvuõđ.
• Palggâmvuuʹdid kuâđđjam roosk vuäiʹtte šõõddted puõccuid lammšõõvvmõõžžid leʹbe kõõvid, vaareeʹl puäʒʒhååid õudldõõzzid.
• Kulttuursânji miârkteei da pââʹss paaiʹǩi roskkummuš leʹbe tårmmʼmõš neurrat õõutstõõzz äärvaid da äʹrbbvuõđid rââššeeʹl kulttuur serddjummuž puõʹtti puõlvvõõǥǥid.

Roskkummuž cõggmõš lij kõskksâjjsaž vueʹssen vaʹstteemvuõđlaž da eettlânji ǩeâllʼjeei turiismâst di luâđ, kulttuur da pääiklažõõutstõõzzi ciʹsttjummšest da lokkuvälddmõõžžâst.

• pukid paaʒʒtõõzzid âlgg viikkâd meädda luâđast da jieʹlli kulttuurkueʹstlmest, ni mâiʹd ij vuäǯǯ kueʹđđed mâʹŋŋses peʹce rooskid âlgg tooiʹmted tõid vaʹrrjum roskkliiʹttid leʹbe -paaiʹǩid.
• pirrõõzz jeäʹt kuârmtuku paaʒʒtõõzzivuiʹm, jeät-ǥa luâđ jårrõʹsse kässnuku hääitlaž aunnsivuiʹm.
• roskkummuš sääʹmvuuʹdin neurrat še kulttuursaž äärvaid da äʹrbbvuõđlaž mäddââʹnnemnaaʹlid.