Immateriaalvuõiggâdvuõđ

Immateriaalvuõiggâdvuõđ miârkkšâʹvve kreevsõs tuâj puäđõõzzid da jeeʹres aunnsateʹmes jeällmõʹšše kuõskki vuõiggâdvuõđid, koid suõjjad lääʹjjšiõttummuš. Tõid jueʹjjet tääuʹjmõsân raajjivuõiggâdvuõđid, âʹlddvuõiggâdvuõđid da industriavuõiggâdvuõđid, koid koʹlle õuddmiârkkân täʹvvermiârk, pateeʹnt ja mallvuõiggâdvuõđ. Raajjivuõiggâdvuõđ stääʹne ǩeerjlaž da čeäppõõzzlaž tuejjõõzzi âânnmõõžž, ǥu eʹpet âʹlddvuõiggâdvuõđ ouʹdde suõj jeeʹrab mieʹldd čuäʹjteei čeäppõsniiʹǩǩi čuäjtõõzzid da jiõntõõzzi puuʹtʼteeʹjid.

Sääʹmkulttuurâst immateriaalvuõiggâdvuõđ koʹlle še aunnsateʹmes kulttuurääʹrb, mâʹte äʹrbbvuõđlaž teâđ (árbevirolaš diehtu, ärbivuáválâš tiätu, perinteinen tieto), ǩiõtt-tuâjjmaalli, ǩiõl, musiikk da kulttuur jeeʹres õlmmõõzzi suâjja. Meeraikõskksânji alggmeerai immateriaalvuõiggâdvuõđid kueʹsǩǩe ÕM alggmeerai vuõiggâdvuõđi čõõđtõs (UNDRIP), Maaiʹlm jiõgglaž jällmõõžž organisaatio (WIPO) tuâjj di ILO õõlmâs-suåppmõš nr 169 käʹǧǧe õuʹdde õhttsallaš vuäʹmstemvuõđ da luõvâs, tiõttu vuâđđõõvvi õuddmiâsttmõõžž (FPIC) vuâđđjurddi.

Õuddmiârk immateriaalvuõiggâdvuõđi neeuʹrtummšest lie:

• juõiggi leʹbe jeeʹres äʹrbbvuõđlaž laulli kopiâsttmõš, jiõntummuš da âânnmõš čuäʹjteei da õõutstõõzz lååʹvtaa
• sääʹmǩiõtt-tuej (duodji, tyeji, saamenkäsityö) maall kopiâsttmõš da kaaupšummuš lååʹvtaa
• äʹrbbvuõđlaž mainnâz âânnmõš kaauplaž ouddsest kulttuur vaaldšeeʹji miâsttmõõžžtaa.

Tän õhttvuõđâst immateriaalvuõiggâdvuõđi ciʹsttjummuš miârkkšââvv tõn, što aunnsateʹmes kulttuurääʹrb õõudald vueʹǩǩsõs sosiaalʼlaž da kulttuurlaž tåimmlååʹv da što vuõiggâdvuõđid tobdstet da priimât õõutstõõzzâst puki jällmõšân. Nääiʹt ainsmââʹttet kulttuursaž juätkjemvuõđ seillmõõžž da cõõggât kulttuur vuäʹmstõõllmõõžž.