Mieʹcstempieʹnne

Mieʹcstempieʹnne lie jeäʹrben  mieʹcstummuž vääras škooultum pieʹnne, koid ââʹnet šilli kuõrummša, vuejtummša, pääiʹǩ čuäʹjtummša leʹbe viǯǯma.

Säʹmmlai dommvuuʹdest mieʹcstummuš lij äʹrbbvuõđ mieʹldd vuâđđõõvvâm õõutǩeârddsaž da vaaldšum mõõnteeʹlmid, mâʹte õõut mieʹcsteei da õõut pieʹnne õhttsažtuõjju. Nääʹll tuärjjad nuʹtt mieʹcstummuž vaaldšemvuõđ ǥu puäʒʒhååid da jeeʹres jieʹllemvuõʹjji jeätteeǩâʹnesvuõđ. Åålǥpeäʹlnn puhttum vueʹjj – mâʹte määŋgai piânnʼji seämma-äiggsaž âânnmõš, läʹǧsted määttʼteʹmes piânnʼji pohttmõš voudda leʹbe piânnʼji peästtmõš GPS-neävvai veäkka veiddsa – čårrne täʹst da vuäiʹtte šõõddted vaiggâdvuõđid. Pieʹnne vuäiʹtte sieʹjjted puõccui palggmõõžž, vaareed äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvuõʹjji harjjtummuž di šõõddted miârkteei tällõõzzlaž da kulttuursaž hääitaid. Piânnai âlgg lääʹjj (jäʹrjstõslääʹǩǩ, mieʹcstemlääʹǩǩ, puäʒʒhåiddamlääʹǩǩ) mieʹldd tuõʹllʼjed vaaldšummšest, da vuäʹmsteei lij pâi õõlǥtum koʹrvveed tõn šõõđđtem skääđaid.

Puäʒʒ âânn pieʹnne näuʹdden da vuäitt suõrggned lossânji tõn âʹlddåårrmen. Luõvâs piânnai vuäitt piõʹdǧǧeed čiõkkâr, vuejted tõn puäst palggsa leʹbe šõõddted kueʹddi ääld suõʹppjummuž da vueʹzz jääʹmmem, håʹt piânnai leʹčči tåʹlǩ siõrrmen leʹbe teâđstõõlli. Tõn diõtt pieʹnne vaaldšummuš lij vieʹlttʼtem juʹn skääđai cõggâm diõtt seämma ǥu sääʹm äʹrbbvuõđlaž jieʹllemvuõʹjji staanâm diõtt še.

Mieʹcstempiânnʼji âânnmõʹšše säʹmmlai dommvuuʹdest koʹlle jeeʹrab õõlǥtõõzz, koin šiõtteet Lääʹdd lääʹjjest:

• Jäʹrjstõslääʹǩǩ (612/2003) 14 §
  Piânnai âlgg tuõʹllʼjed ǩidd čõkkpääiʹǩest di pâi vaaldšummšest še jeeʹres sââʹjest, što tõt ij piâzz luõvâs da šõõddât skääđ.
• Mieʹcstemlääʹǩǩ (615/1993) 51 52 da 53 §
  Pieʹnne âânnmõš mieʹcstummša õõlǥat mäddvuäʹmsteei lååʹv. Lââʹssen piânnai âlgg leeʹd vaaldšummšest, da puäʒʒhåiddamvuuʹdest tõn âânnmõʹšše koʹlle jeeʹrab rajjtõõzz. Pieʹnne škooultummuš da âânnmõš šiilhååidast kaiʹbbai mäddvuäʹmsteei leʹbe mieʹcstemvuõiggâdvuõđ vaaldšeei lååʹv. Riikk määddain lååʹv vuäitt miõttâd Meäʹcchalltõs, kååʹtt rajjad še škooultemvuuʹdid. Luõvâsââʹnnemlååʹpp ij leäkku aalmjallaš vuõiggâdvuõtt, peʹce tõõzz koʹlle rajjtõõzz da õõlǥtõõzz: piânnai vuäǯǯ leeʹd luõvâs tåʹlǩ lååvlaž vuuʹdest da teʹl, ǥu tõt lij tuõđi vaaldšummšest.
• Puäʒʒhåiddamlääʹǩǩ (848/1990) 42 §
  Pieʹnne vuäʹmsteei leʹbe vaaldšeei lij õõlǥtum koʹrvveed puäʒʒǥa šõddâm skääđaid.